Informacje ogólne
T³ok silnika spalinowego stanowi ruchom± czê¶æ komory spalania i jego g³ównym zadaniem jest przejêcie przez jego denko si³y wywo³anej ci¶nieniem gazów .Nastêpnie t³ok przekazuje tê si³ê na sworzeñ t³okowy i dalej na korbowód i wa³ korbowy. Konstrukcja t³oka musi wiêæ byæ odporna na du¿e obci±¿enia mechaniczne, a ponadto uwzglêdniaæ mo¿liwo¶æ m.in. odprowadzenia ciep³a od gor±cego denka t³oka , którego zewnêtrzna strona jest ogrzewana omywaj±cymi j± gor±cymi gazami , których temperatura w chwili spalania wynosi w silnikach ZI do oko³o 2500°C.Temperatura w górnej czê¶ci t³oka nie powinna w zasadzie przekraczaæ 350°C, gdy¿ przy temperaturze oko³o 400°C w t³okach ze stopów aluminium mog± wystêpowaæ pêkniêcia krawêdziowe. Do odbierania ciep³a od t³oka i obni¿enia jego temperatury stosuje siê pionowe ¿ebra we wnêtrzu tloka poza tym denko t³oka musi byæ odpowiednio grube , aby umo¿liwiæ szybkie odp³ywanie ciep³a od ¶rodka w kierunku czê¶ci pier¶cieniowej.W pe³ni uzasadnione jest wiêc na³o¿enie na denko t³oka ceramicznej pow³oki HPC1 (HPC2) tworz±cej barierê termiczn±. Wywodz± ca siê z przemys³u lotniczego pow³oka ma doskona³e w³a¶ciwo¶ci izolacyjne dziêki czemu mniej ciep³a powsta³ego w czasie spalania przenika do t³oka ,powstaje wiêc dodatkowe zabezpieczenie przed nadmiernym jego nagrzaniem .Pozytywne dzia³anie pow³oki jest szczególnie porz±dane w przypadku t³oków z tzw.okularami (gdzie ostre krawêdzie na denku mog± byæ przyczyn± powstawania pêkniêæ od naprê¿eñ termicznych) oraz w przypadku t³oków przygotowywanych do celów sportowych gdy w celu obni¿enia ich masy usuwa siê czê¶æ materia³u z denka.
Ograniczenie ilo¶ci ciep³a przenikaj±cego do t³oka zwiêksza stabilno¶æ jego wymiarów co umo¿liwia stosowanie mniejszych luzów miêdzy t³okiem i tulej± cylindra.Zmniejszenie wspomnianych luzów ogranicza przedmuchy z komory spalania do skrzyni korbowej .Pow³oka HPC1 po wypolerowaniu staje siê idealnie g³adka co u³atwia przep³yw czynnika oraz jego ewentualne zawirowanie i utrudnia osadzania siê nalotów wêglowych i ich silne przyleganie do powierzchni . Wypolerowana powierzchnia odbija ciep³o w ch³odniejsze obszary komory spalania co sprawia ¿e przebieg spalania jest bardziej efektywny wzrasta wiêc moc silnika i obni¿a siê emisja szkodliwych substancji. W³asciwo¶ci± pow³oki jest równie¿ jej niska zdolno¶æ absorbowania ciep³a, ograniczeniu ulega wiêc jego ilo¶æ przekazywana nap³ywaj±cemu ³adunkowi.
Zgodnie z wynikami wielokrotnie przeprowadzonych badañ straty tarcia wystêpuj±ce miêdzy t³okiem a g³adzi± cylindra przekraczaj± zwykle 50% ogólnych strat mechanicznych, jakie wystêpuj± na skutek tarcia w silniku. Aby zmniejszyæ te straty czê¶æ prowadz±c± t³oka mo¿na pokryæ pow³ok± hpt1 stworzon± na bazie dwusiarczku molibdenu.Charakteryzujê siê ona niskim wspó³czynnikiem tarcia i zachowuje swoje w³a¶ciwo¶ci smaruj±ce przy obci±¿eniach siêgaj±cych 350 000 psi. Nawet przy takich obci±¿eniach pow³oka zachowuje swoj± szczególn± zdolno¶æ utrzymywania oleju na swojej powierzchni. W³a¶ciwo¶æ ta zdecydowanie redukuje ryzyko zatarcia na przyk³ad. wskutek utraty filmu olejowego co mo¿e siê zdarzyæ w wyniku niewydolno¶ci lub awarii uk³adu smarowania.Ograniczeniu ulega równie¿ wystêpowanie szkodliwych zjawisk w czasie rozruchu zimnego silnika. Zmniejszenie tarcia (co po¶rednio wp³ywa na obni¿enie temperatury) umo¿liwia zmniejszenie luzów miêdzy t³okiem i tulej± cylindra. Grubo¶æ nak³adanej pow³oki wynosi zazwyczaj ok.0.01 mm i u¿ywaj± scotchbrite mo¿na j± dowolnie zredukowaæ gdy¿ w istocie w³a¶ciwa pow³oka znajduje siê w mikro porach otwartych w procesie piaskowania tlenkiem aluminium o grubo¶ci kilkudziesiêciu mikronów. Oprócz poprawy osi±gów silnika w praktyce stwierdzono 2-3 krotnie d³u¿sz± ¿ywotno¶æ t³oków pokrytych pow³ok± HPT1